Samodzielność w domu ma bardzo wiele aspektów, ponieważ istnieje całe mnóstwo czynności składających się na tzw. prowadzenie gospodarstwa domowego. Jednak jest pewna zasada, słuszna i przydatna w każdym przypadku.

Osoby niewidome i słabowidzące oraz ich bliscy powinni pamiętać o tym, żeby zawsze i wszędzie układać rzeczy i ustawiać sprzęty na stałych miejscach.

Jeżeli będziemy tego przestrzegać, życie stanie się o wiele łatwiejsze. Nie każdy bowiem zdaje sobie sprawę, że osoba, która nie korzysta z pomocy wzroku, musi wykonywać wiele czynności na pamięć. Ponadto, przy użyciu zmysłu dotyku ogarniamy bardziej punkty przestrzeni niż jej całość. Dlatego, na przykład, szukając czegoś, możemy tego nie znaleźć, jeśli akurat nie sięgniemy ręką w dane miejsce. Trzeba też wiedzieć, że rzeczy pozostawione nie tam, gdzie zwykle, bardzo łatwo zrzucić rozlać, rozsypać, itp., przysparzając sobie tym samym niepotrzebnej dodatkowej pracy, nie mówiąc o frustracji.

Nie przedstawimy tu żadnych czarodziejskich recept, dzięki którym życie w domu natychmiast stanie się dla Ciebie proste i łatwe, jednak mamy nadzieję, że nasze porady choć trochę pomogą Ci ?oswoić? domową przestrzeń. Pamiętaj jednak, że nie nauczysz się wszystkiego od razu. Próbuj stopniowo i powoli, ale konsekwentnie. W naszej Fundacji możesz też uzyskać pomoc w nauce czynności dnia codziennego w ramach prowadzonych projektów, w których instruktorami są doświadczeni specjaliści.

I. Przygotowywanie posiłków i gotowanie

1. Nie wahaj się w kuchni używać dotyku, smaku i węchu. To Twoi trzej sprzymierzeńcy!
2. Układając produkty w lodówce, staraj się zapamiętać, co jest w jakim opakowaniu. Dotyczy to zwłaszcza produktów typu majonez, ogórki konserwowe, dżem itp. Wtedy nie będzie trzeba otwierać opakowania tylko po to, żeby sprawdzić, co zawiera. Możesz też oznaczyć opakowania w najwygodniejszy dla Ciebie sposób. Możesz np. podpisać je brajlem lub użyć do tego celu penfrienda. Jest to urządzenie, za pomocą którego możesz do etykietki z kodem kreskowym przypisać głosowy opis. Etykietkę przyklejasz na opakowaniu wtedy, kiedy wiesz, co się w nim znajduje, i nagrywasz własnym głosem opis. Później wystarczy włączyć penfrienda i zbliżyć go do etykietki, a opis zostanie odczytany.
   Wysokie opakowania ustawiaj w głębi półek, żeby nie strącić ich podczas wyjmowania innych. Świeżość żywności sprawdzaj węchem i dotykiem, choć nie zawsze te dwa zmysły zdają tu egzamin. Dlatego nie przetrzymuj produktów zbyt długo. 
3. Zapalając gaz, możesz usłyszeć zarówno jego wydobywanie się, jak i moment, gdy pojawia się płomień. Jeśli jednak nie masz pewności, ostrożnie sprawdź rękoma, czy czujesz ciepło (gaz bez Ipłomienia nie jest ciepły). Wielkość płomienia również możesz zweryfikować słuchem. 
4. Jeżeli produkty gotowane w garnku dochodzą do wrzenia, usłyszysz bulgotanie. Możesz też ostrożnie wysunąć dłoń nad garnek i sprawdzić, czy wydobywa się z niego duża ilość pary. Przerywając mieszanie gotującej się zupy, wyjmij łyżkę i odłóż ją w bezpieczne miejsce. W przeciwnym razie będzie trzeba szukać łyżki po brzegu gorącego garnka albo nawet łowić ją przy pomocy innego narzędzia, gdy wpadnie do środka. Kiedy musisz coś wsypać do garnka, delikatnie zlokalizuj jego brzeg palcem. Przyprawiając potrawy, nie wahaj się próbować i polegać na swoim smaku.
   Smażenie zacznij od prostych potraw, np. od jajecznicy. Dla ułatwienia możesz najpierw włożyć na patelnię masło i wybić jajka, a potem dopiero postawić ją na gazie. Dobrym sposobem jest też rozpuszczenie masła na patelni i wlanie na nią jajek wybitych wcześniej do kubeczka. 
5. Przygotowując kanapki, kontroluj dotykiem, czy np. masło jest dobrze rozsmarowane. Krojąc produkty, kontroluj lewą ręką, jakie powstają kawałki. 
6. Istnieje dużo pomocy ułatwiających pracę w kuchni. Są to np. czujnik poziomu cieczy, który założony na kubek, sygnalizuje dźwiękiem podczas nalewania, czy naczynie jest pełne. Istnieją też noże z ogranicznikiem pozwalającym ustawić grubość krojonej kromki, różnego rodzaju miarki z wypukłą podziałką, wagi mówiące itp. Sprzęt taki możesz znaleźć w sklepach zajmujących się sprzedażą pomocy dla osób z dysfunkcją wzroku. 

II. Sprzątanie 

1. Wycierając kurz, w miarę możliwości usuń z półek stojące tam przedmioty i ustaw je dopiero po wytarciu. W przeciwnym razie ostrożnie podnoś przedmioty i ustawiaj na miejscu. 
2. Przed odkurzaniem podłogi ustaw krzesła, w miarę możliwości, gdzieś wyżej i zabierz z niej niepotrzebne przedmioty, jak np. torby. Konieczność ich przesuwania może utrudnić Ci orientację w pomieszczeniu. Staraj się też odkurzać pomieszczenie miejsce w miejsce, tzn. tak, by mieć pewność, że cały pokój został odkurzony. To samo zresztą dotyczy zmywania podłogi. Odkurzając miejsca szczególnie brudne, możesz usłyszeć, jak odkurzacz wciąga śmieci. 
3. Podczas mycia wanny łatwo wyczuć brud palcami. Czysta powierzchnia jest gładka. To samo dotyczy innych urządzeń łazienkowych i kuchennych.

III. Higiena i uroda 

1. Kupując środki czystości lub kosmetyki, staraj się zapamiętać, co jest w jakim opakowaniu. Ułatwi ci to później szybkie zlokalizowanie danego specyfiku. Unikaj kupowania różnych produktów (np. szamponu i odżywki do włosów) w identycznych butelkach, ponieważ później będzie trzeba porównywać, (wąchać), by sprawdzić, który płyn jest który. 
2. Jeśli mieszkają z Tobą inne osoby, możesz rozpoznać swoje ręczniki po wielkości, fakturze i grubości materiału.

IV. Ubrania 

1. Zapytaj osoby widzącej o kolory Twoich ubrań lub sprawdź je przy pomocy testera kolorów, względnie aplikacji na smartfona. Staraj się zapamiętać je tak, by biorąc określoną część garderoby do ręki, wiedzieć, jakiego jest koloru. Możesz też dobrać sobie zestawy ubrań pasujących do siebie i w taki sposób się później ubierać. Jeśli jednak jesteś osobą, która straciła wzrok w wieku dorosłym, wystarczy, że pamiętasz kolory poszczególnych ubrań, a wtedy nie masz problemu z dobieraniem rzeczy do siebie.

V. Pranie 

1. Jeśli znasz kolory swoich ubrań, nie ma problemu z ich sortowaniem do prania. Dla bezpieczeństwa możesz też użyć specjalnej ściereczki pochłaniającej kolory. Ściereczki takie można nabyć w różnych supermarketach. Ściereczkę wrzuca się do bębna pralki i jeśli jakaś rzecz farbuje, nie zafarbują od niej inne ubrania, tylko ściereczka. 
2. Obsługa pralki automatycznej zależy od jej modelu. Generalnie jednak dobrze jest zapamiętać ile razy trzeba przekręcić programator, by ustawić na dany program. W większości modeli programator ustawia się skokowo, więc można to łatwo policzyć. Jeżeli pralka ma przyciski służące np. do zmiany temperatury prania, musisz dowiedzieć się, jaką zmianę powoduje pierwsze (jak również kolejne) naciśnięcie. To samo dotyczy ustawiania innych parametrów. Dobrym sposobem jest też zapisanie lub nagranie sobie, jakie programy znajdują się po kolei na programatorze, i do czego służą poszczególne przyciski.

VI. Zakupy 

Pieniądze można rozpoznać bezwzrokowo. Do rozpoznawania banknotów służy miarka, na podstawie której porównuje się ich wielkość. Można ją nabyć w sklepach ze sprzętem dla osób niewidomych i słabowidzących. Monety natomiast różnią się wielkością, grubością, ciężarem oraz rodzajem krawędzi. Niektóre monety mają całe krawędzie ząbkowane, inne na przemian ząbkowane i gładkie, jeszcze inne ? zupełnie gładkie. Jeżeli jednak nie masz wprawy w rozpoznawaniu pieniędzy, przed udaniem się do sklepu możesz posortować je i przygotować orientacyjną sumę, która będzie ci potrzebna. W tradycyjnym sklepie nie wahaj się zapytać np. o to, jakie rodzaje danego towaru są dostępne. W supermarketach natomiast warto poprosić kogoś z obsługi o pomoc w odnalezieniu towarów na półkach. W niektórych sieciach istnieje nawet instytucja asystenta osoby z niepełnosprawnością.

VII. Choroba/leczenie 

1. Obecnie coraz więcej leków posiada brajlowskie oznaczenia. Jeśli jednak nie znasz brajla, leki możesz odróżniać po kształcie i rodzaju opakowań lub nawet samych tabletek. Jeżeli jakieś farmaceutyki są bardzo do siebie podobne, oznacz któryś z nich w wiadomy sobie sposób, np. przyklejając kawałek plastra na opakowaniu. Jeżeli natomiast przyjmujesz leki na stałe, możesz używać pudełka z przegródkami i umieszczać w nich poszczególne porcje leków. 
2. Możesz bez użycia wzroku mierzyć temperaturę lub poziom cukru we krwi, ponieważ istnieją mówiące termometry oraz glukometry.

Zdajemy sobie sprawę, że przedstawione tu porady to tylko niewielka kropla w morzu doświadczenia, jakie musisz zdobyć. Mamy jednak nadzieję, że będą one drogowskazem dla dalszych odważnych kroków na drodze do samodzielności w domu. Pamiętaj także, że w ramach prowadzonych przez nas projektów możesz uzyskać specjalistyczną pomoc tyflopedagoga w nauce codziennych czynności.