Jednym z ważniejszych elementów decydujących o dobrej współpracy osoby niewidomej i psa przewodnika jest odpowiedni dobór tej pary. Jest on tak samo ważny jak odpowiednie przygotowanie psa do pełnienia funkcji przewodnika i przygotowanie osoby niewidomej. W modelu szkolenia psów, jaki Polski Związek Niewidomych może realizować w ramach rokrocznie pozyskiwanych dotacji, jest to trudne. Mimo że treser ma okazję obserwować osoby ubiegające się o psa przewodnika w trakcie spotkania edukacyjno-kwalifikacyjnego, zna szkolone psy, nie zawsze udaję się skojarzyć idealny duet. Liczba szkolonych psów jest zazwyczaj taka sama jak liczba osób zakwalifikowanych do ich otrzymania. Nie ma więc dużego pola manewru, aby w każdym przypadku optymalnie uwzględnić takie elementy, jak wzrost, temperament, preferowane tempo i sposób chodzenia oraz inne odpowiadające sobie cechy osoby niewidomej i psa.

Każdej osobie niewidomej, której przyznany został pies przewodnik, zapewniany jest dwutygodniowy kurs zżywania się z psem i nauki posługiwania się nim jako przewodnikiem.

Osoba niewidoma zapraszana jest na kurs dopiero wtedy, gdy przeznaczony dla niej pies zda pomyślnie wstępny egzamin kwalifikacyjny.

Wstępnej oceny psa dokonują dwie osoby z komisji powołanej przez dyrektora PZN (w jej składzie jest instruktor orientacji przestrzennej, osoba pracująca z psami poza jednostką tresury współpracującą z PZN). Na egzaminie wstępnym pies pracuje z osobą, którą dobrze zna; jest ona w goglach. Trasa egzaminu musi zapewnić możliwość sprawdzania kompetencji psa. Ocenianych jest 30 kategorii umiejętności. Komisja dysponuje opisem, czego w ramach ww. kategorii wymaga się od psa. Każda kategoria jest punktowana na arkuszu ocen. Ogólna łączna ocena możliwa do uzyskania to 280 punktów, minimalna zaliczająca to 80%, czyli 224 punkty, przy czym zerowa punktacja w ocenie umiejętności decydujących o bezpieczeństwie dyskwalifikuje psa, nawet jeśli ogólna punktacja mieści się w ww. minimum. Jeśli wynik tego egzaminu jest pozytywny, pies może zacząć współpracę z osobą niewidomą.

W pierwszych dniach kursu główny nacisk położony jest na zżycie się osoby niewidomej i psa. Są to wspólne zabawy i stopniowo wprowadzane elementy posłuszeństwa, w trakcie których osoba uczy się pierwszych komend, jakie zna pies, i stosowania pozytywnych wzmocnień (nagrody). Stopniowo zwiększany jest zakres szkolenia. Pod kierunkiem tresera osoba niewidoma uczy się rozumienia ruchów psa wyczuwanych za pośrednictwem pałąka będącego elementem uprzęży psa przewodnika. Musi też poznać wszystkie komendy, jakie zna pies, oraz to, jak zwierzę na nie reaguje, i stopniowo zdobywać zaufanie do psa. Równolegle pies też uczy się osoby niewidomej, np. sposobu wydawania przez nią komend.

Początkowo zajęcia prowadzone są w miejscach spokojniejszych. Stopniowo wprowadza się coraz trudniejsze trasy i elementy (ruchliwsze miejsca, bardziej skomplikowane skrzyżowania, podróżowanie komunikacją miejską, korzystanie z wind itp.).

Niezależnie od praktycznych ćwiczeń z psem treser przekazuje osobie teoretyczną wiedzę z zakresu opieki nad nim, uwarunkowań decydujących o prawidłowych relacjach z psem. Osoba niewidoma wdrażana jest też do przejęcia całkowitej opieki nad psem przewodnikiem (karmienia, wyprowadzania na spacer, pielęgnacji).

Część kursu realizowana jest w jednostce tresury, a część (niekiedy cały) w miejscu zamieszkania osoby niewidomej. Pozwala to osobie niewidomej współpracować z psem pod okiem tresera w warunkach lokalnych, które mogą być inne niż znane dotychczas psu (np. inne środki lokomocji, inne natężenie ruchu). Można też przećwiczyć najbardziej potrzebne osobie niewidomej trasy, pokonywanie najtrudniejszych miejsc.

Na zakończenie kursu odbywa się końcowy egzamin kwalifikacyjny psa. Procedura egzaminu jest taka sama jak opisana wyżej. Tym razem jednak ocenia się psa w pracy z osobą niewidomą. Po zdanym pozytywnie egzaminie pies jest formalnie przekazywany osobie niewidomej wraz z nowym, indywidualnie dopasowanym osprzętem i książeczką zdrowia psa. Osobie niewidomej wystawiany jest dokument poświadczający status psa przewodnika ? PZN ma uprawnienia do wydawania certyfikatów zgodnie z obowiązującymi przepisami.

W zakresie procedury ubiegania się o psa przewodnika, szkolenia psów i ich przekazywania osobom niewidomym wypracowaliśmy:

• Regulamin przyznawania psów przewodników w PZN, którego załącznikiem jest wniosek dla osoby ubiegającej się o psa przewodnika;
• Ramowy program szkolenia psów przewodników w PZN;
• Wymagania stawiane psu, który ma pełnić funkcję przewodnika osoby niewidomej;
• Protokół z egzaminu wstępnego / końcowego psa przewodnika z arkuszem ocen;
• Ramowy program kursu zżywania i posługiwania się psem przewodnikiem dla osób niewidomych;
• Protokół przekazania psa przewodnika osobie niewidomej.