aPSYstent to skrócona nazwa projektu, którego pełny tytuł brzmi Budowa kompleksowego systemu szkolenia i udostępniania osobom niewidomym psów przewodników oraz zasad jego finansowania. Jako Fundacja Vis Maior realizujemy przyjęte w nim zadania w partnerstwie z organizacjami pozarządowymi oraz z Państwowym Funduszem Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, który pełni funkcję lidera. Projekt rozpoczął się w marcu 2019, a zakończy się we wrześniu 2023 r. Finansowany jest w ramach Programu Operacyjnego Wiedza, Edukacja, Rozwój 2014-2020 i realizowany w osi priorytetowej IV ? Innowacje społeczne i współpraca ponadnarodowa, działanie 4.1 ? Innowacje społeczne. Projekt stanowi część rządowego programu Dostępność Plus, którego celem jest umożliwienie pełnego włączenia społecznego osób z niepełnosprawnością wzroku.

Głównym celem podjętej współpracy jest opracowanie i przetestowanie kompleksowego systemu służącego zapewnieniu osobom niewidomym dostępu do psów przewodników. Projekt jest w swych założeniach innowacyjny, a wypracowane zmiany będą miały charakter systemowy. Dotychczas nie było w Polsce jednolitego programu szkolenia i postępowania z psami przewodnikami w całym cyklu ich życia. Brakuje też stabilnych źródeł finansowania tej formy pomocy osobom niewidomym. Głównym rezultatem projektu będzie wypracowanie systemowych rozwiązań umożliwiających szkolenie psów przewodników według określonych standardów. Dzięki temu podniesie się znacząco ich dostępność dla osób niewidomych, która jest obecnie na bardzo niskim poziomie. W Polsce przypadają zaledwie trzy psy przewodniki na milion mieszkańców, podczas gdy średnia w Unii Europejskiej to około 27.

Poza wypracowanymi rozwiązaniami bezpośrednim rezultatem projektu będzie wyszkolenie 48 psów przewodników i przekazanie ich osobom niewidomym. Aby zwiększyć dostępność tego rodzaju wsparcia, niezbędne jest szkolenie kadry, która zapewni wzrost liczby psów przewodników. W tym celu w ramach projektu zostanie przygotowanych do pracy 16 aplikantów, którzy uzyskają uprawnienia młodszych trenerów. Program szkoleniowy dla kadry umożliwi także instruktorom zatrudnionym w projekcie zdobycie nowych umiejętności i podniesienie kompetencji.

Wyodrębniliśmy trzy główne zadania, które są realizowane zgodnie z zaplanowanym harmonogramem.

Zadanie I

Było realizowane do końca września 2019 r. Powołane zespoły eksperckie opracowały standardy dotyczące systemu szkoleń i udostępniania osobom niewidomym psów przewodników. Zostało to poprzedzone wizytami studyjnymi i analizą zagranicznych rozwiązań pod kątem wykorzystania ich w polskich warunkach. Powstały:

• standard szkolenia i udostępniania psów przewodników,
• standard szkolenia trenerów i podnoszenia kompetencji instruktorów,
• standard instytucjonalny,
• standard dotyczący wolontariatu,
• standard dotyczący fundraisingu.

Zadanie II

Jest realizowane od października 2019 r. i potrwa prawie do końca projektu. Ten etap to testowanie wypracowanych standardów i rozwiązań. Obejmuje on: przeprowadzenie procesu zakupu, szkolenia i przekazywania psów, szkolenie kadry oraz wdrożenie wszystkich innych działań, zgodnie z opracowanymi standardami. Na podstawie ewaluacji przeprowadzonej po zakończeniu tego etapu zostaną wprowadzone niezbędne korekty i modyfikacje. W ramach tego zadania odbywają się:

• nabór instruktorów,
• nabór kandydatów na aplikantów (dwie tury),
• zakup psów (sześć tur),
• nabór wolontariuszy,
• socjalizacja psów w obecności wolontariuszy,
• szkolenia grupowe i indywidualne dla wolontariuszy z psami,
• specjalistyczne szkolenia psów przez aplikantów, prowadzone pod nadzorem instruktora,
• specjalistyczne szkolenia psów przez instruktorów i trenerów,
• rekrutacja i szkolenie specjalistów ds. fundraisingu,
• przekazywanie psów osobom niewidomym, poprzedzone kwalifikacją i szkoleniem kandydatów oraz dopasowaniem psów do przyszłych właścicieli,
• opracowanie ostatecznej wersji standardów.

Zadanie III

Jest realizowane częściowo równolegle z zadaniem II ? w czasie trzeciego i czwartego kwartału 2020 r. oraz pierwszego kwartału 2021 r. Poza tym w większości będzie realizowane w 2022 i 2023 r.

Celem tego etapu, którym w przeważającej części zajmie się PZN, jest upowszechnianie rezultatów projektu. Obejmuje on: 

• przygotowanie materiałów informacyjnych dotyczących standardów dostępności przestrzeni i obiektów użyteczności publicznej oraz miejsc pracy dla osób niewidomych z psami przewodnikami oraz ich upowszechnienie wśród odpowiednich instytucji publicznym, jak również wśród pracodawców;
• opracowanie propozycji treści edukacyjnych dotyczących funkcjonowania psów przewodników jako pomocy dla osób niewidomych, skierowanych zarówno do uczniów z dysfunkcją wzroku, jak i uczniów pełnosprawnych, oraz ich przekazanie resortowi edukacji narodowej do wykorzystania w odpowiednich programach nauczania;
• opracowanie i przeprowadzenie przez organizacje będące partnerami w projekcie działań skierowanych do osób niewidomych, które podniosą poziom ich wiedzy w zakresie korzystania z pomocy psa przewodnika. Będą to m.in.: filmy, publikacje i spotkania upowszechniające.

Projekt otwiera naszej Fundacji możliwość rozwoju struktur i obszarów działań. Przejawami tego będą między innymi stworzenie systemu wolontariatu oraz opracowanie systemu fundraisingu, zapewniającego różnicowanie źródeł finansowania.