Do niezależności człowiek dąży już od pierwszych chwil życia. Warunkiem postrzegania go jako dorosłego jest uzyskanie przez niego samodzielności, każda nowa umiejętność przybliża do samostanowienia. W przypadku osób z dysfunkcją wzroku droga do samodzielności bywa długa i skomplikowana. Jednym z warunków dalszego rozwoju jest możliwość samodzielnego i bezpiecznego przemieszczania się. Badania ankietowe, przeprowadzone w 2013 roku przez pracowników Fundacji Vis Maior, analizowały zagadnienia związane z poruszaniem się z psem przewodnikiem.
Ze względu na fakt, że poruszanie się z psem przewodnikiem jest stosunkowo nowym zjawiskiem, szczególnie interesowały nas dwie kwestie: jak sami niewidomi patrzą na tę sprawę, jak również ? jak osoby z dysfunkcją wzroku oceniają pracę psów przewodników.
Badana grupa była bardzo zróżnicowana, dzięki czemu udało się zbadać opinię oraz poznać wiedzę osób o odmiennych poglądach i doświadczeniach. Wszyscy respondenci mają orzeczenie o niepełnosprawności. Sześcioro z nich porusza się z psem przewodnikiem. Ankietowani pochodzili z różnych miejscowości ? zarówno z dużych miast, miasteczek, jak i wsi. Różnił ich wiek, wykształcenie oraz źródła utrzymania. Były to zarówno osoby samotne, jak i posiadające rodziny. Należy wnioskować, iż grupa badawcza stanowiła odzwierciedlenie populacji osób z dysfunkcją wzroku. Ankietę wypełniło 105 respondentów.
Ankietowani zauważyli zalety poruszania się z psem przewodnikiem. Prawie 90% badanych uważa, że z psem przewodnikiem chodzi się łatwiej niż z białą laską. Zdecydowaną zaletą jest to, że omija on przeszkody, w tym te, które znajdują się na wysokości głowy. Ponadto osoba z psem porusza się łatwiej, szybciej i płynniej niż z białą laską. Należy wziąć pod uwagę umiejętność psa przewodnika zwaną wyuczonym nieposłuszeństwem. Polega ona na odmowie wykonania komendy wydanej psu, gdy oceni on, że dana sytuacja może zagrażać bezpieczeństwu (np. kiedy osoba niewidoma będzie chciała wejść z psem na przejście dla pieszych, po którym przejeżdża niesłyszalny dla niej samochód lub rower). 92% ankietowanych widziało psa przewodnika, który prawidłowo prowadził swojego niewidomego właściciela. Wynik świadczy o tym, że niewidomi poruszający się z psami przewodnikami są aktywni, bywają w miejscach publicznych. Warto podkreślić, iż osoby z dysfunkcją wzroku pozytywnie oceniają pracę psów przewodników.
Kolejnym aspektem, który poruszyliśmy w badaniu, były kwestie związane z utrzymaniem i opieką nad zwierzęciem. Niestety, aż 23% ankietowanych uważa, że osoba z psem przewodnikiem może być źle postrzegana przez otoczenie. Przypuszczalnie chodzi o niechęć do wpuszczania do miejsc publicznych osób poruszających się z psami. Należy tutaj nadmienić, iż według polskiego prawa osoby poruszające się z psami asystującymi mogą wchodzić do wszystkich miejsc użyteczności publicznej, w tym sklepów spożywczych, urzędów, miejsc sakralnych i innych. Ankietowani twierdzą, iż koszty utrzymania psa oraz obowiązki związane z opieką nad zwierzęciem mogą stanowić kolejne bariery, utrudniające osobom niewidomym decyzję o przyjęciu czworonożnego przewodnika.
Przeprowadzone badania mają charakter orientacyjny. Pozwalają poznać i usystematyzować ogólne poglądy osób niewidomych na pracę psów przewodników. Ponad połowa badanych uważa, że osoby niewidome mają niewielką wiedzę na temat psów przewodników. Tak więc największym wyzwaniem, które stoi przed osobami szkolącymi psy oraz pracującymi na rzecz niewidomych, jest edukowanie społeczeństwa. Optymizmem napawa fakt, iż zdecydowana większość ankietowanych uznaje psy szkolone w Polsce za pracujące na najwyższym poziomie.
Autor: Karolina Domańska